Το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας δημιουργήθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Μεσαράς (Π.Σ.Μ.), ο οποίος θεσμοθετήθηκε το 1973, όντας μάλλον ο παλαιότερος Πολιτιστικός Σύλλογος Κρήτης. Το κτίριο κτίστηκε το 1980 στο Κατωχώρι των Βώρων σε οικόπεδο – δωρεά της οικογένειας Στεφανίδη, με αρχιτεκτονική μελέτη του αρχιτέκτονα Ν. Λιναρδάκη. Αρχικά η έκθεση λειτουργούσε στον όροφο ενώ το ισόγειο αποτελούσε χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, εργαστηρίων φωτογραφίας, συντήρησης, αρχείων. Στη δεκαετία του ΄80 το Μ.Κ.Ε. πραγματοποίησε πολλά ερευνητικά και εκπαιδευτικά Προγράμματα, εμπλούσε τις Συλλογές του με αντικείμενα παραδοσιακά από όλη την Κρήτη, και δημοσίευσε πολλές μελέτες και μονογραφίες για τα υφαντά, μεταλλικά αντικείμεα, καλάθια, έπιπλα, με μια πλήρη συλλογή κεραμικών αντικειμένων, κ.ά. Το 1992 ο Π.Σ.Μ. εδώρισε το κτιριο του Μουσείου, ορισμένα παλαιά γειτονικά του σπίτια που είχε αγοράσει, ένα μεγάλο οικόπεδο εντός του χωριού και βέβαια τις συλλογές του, τα εργαστήρια, βιβλιοθήκες, και το Νομικό Καθεστώς του άλλαξε. Δημιουργήθηκε με Προεδρικό Διαταγμα (αρ. 239) το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας το 1992, έγινε Ίδρυμα και έκτοτε λειτουργεί με αυτό το Νομικό Καθεστώς. Η Έκθεση επεκτάθηκε στους δυο ορόφους, δημιουργημένη με την πρωτοπόρα για την εποχή εκείνη Μουσειολογική αντίληψη του G.Η. Rivier, με θεματικές ενότητες από τη Διατροφή, την κατοικία, αρχιτεκτονική, επαγγέλματα – παραγωγή, συνδεδεμένα όλα με το φυσικό περιβάλλον στο οποίο δημιουργήθηκαν και επέζησαν. Το Μουσείο βραβεύθηκε το 1992 από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως το καλύτερο Μουσείο της Χρονιάς.

Οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Ερευνών Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας εστιάζονται στη διαχείριση ερευνητικών προγραμμάτων και στη διαμόρφωση της ερευνητικής πολιτικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) ενημερώνει το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό του Πανεπιστημίου για ενδεχόμενες πηγές χρηματοδότησης, ενθαρρύνει την υποβολή προτάσεων για συγκεκριμένα προγράμματα έρευνας, κατευθύνει και καθοδηγεί το προσωπικό του Πανεπιστημίου όσον αφορά τις διαδικασίες χρηματοδότησης και την ανεύρεση ερευνητικών πόρων. Σκοπός του ΕΛΚΕ, είναι η διάθεση και διαχείριση κονδυλίων που προέρχονται από οποιαδήποτε πηγή και προορίζονται για την κάλυψη δαπανών οποιουδήποτε είδους, οι οποίες είναι απαραίτητες για τις ανάγκες ερευνητικών, εκπαιδευτικών, επιμορφωτικών, αναπτυξιακών καθώς και έργων συνεχιζόμενης κατάρτισης και έργων για την παροχή επιστημονικών, τεχνολογικών και καλλιτεχνικών υπηρεσιών, την εκπόνηση ειδικών μελετών, την εκτέλεση δοκιμών, μετρήσεων εργαστηριακών εξετάσεων και αναλύσεων, την παροχή γνωμοδοτήσεων, τη σύνταξη προδιαγραφών για λογαριασμό τρίτων, ως και άλλων σχετικών υπηρεσιών ή δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στη σύνδεση της εκπαίδευσης και της έρευνας με την παραγωγή και εκτελούνται ή παρέχονται από τα μέλη του εν ενεργεία επιστημονικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Δυτική Μακεδονίας (ΔΕΠ, ΕΔΠ, ΕΕΠ) ή και με τη συνεργασία άλλων ειδικών επιστημόνων του Δημόσιου ή Ιδιωτικού Δικαίου.